Syndroom van Sjögren

Het syndroom van Sjögren is een auto-immuunziekte, wat betekent dat je afweersysteem per ongeluk lichaamseigen weefsel aanvalt. In het geval van Sjögren richt dit zich vooral op de vochtafscheidende klieren zoals:

1. Traanklieren (droge ogen)
2. Speekselklieren (droge mond)
3. En soms ook klieren in de keel, neus, huid en vagina

Sicca is een medische term die letterlijk “droog” betekent en meestal wordt gebruikt in de context van Sicca-syndroom, ofwel het droge-syndroom. Het komt vaak voor bij auto-immuunziekten zoals MCTD (Mixed Connective Tissue Disease) en het Sjögren-syndroom.

Hoe ontstaat Sjögren?

De precieze oorzaak is nog niet volledig bekend, maar er zijn meerdere factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan:

1. Auto-immuunreactie

Het afweersysteem raakt ontregeld en gaat gezonde cellen aanvallen, vooral in klieren die vocht produceren.

2. Genetische aanleg

Hoewel het niet direct erfelijk is, komt Sjögren soms meer voor binnen families waarin ook andere auto-immuunziekten voorkomen (zoals lupus, reuma of schildklierproblemen).

3. Omgevingsfactoren

Virussen, stress of hormonale schommelingen zouden een rol kunnen spelen als ‘trigger’ bij mensen die daar gevoelig voor zijn.

Waarom uit Sjögren zich vooral in het gezicht?

De symptomen concentreren zich vaak in het gezicht, omdat daar veel exocriene klieren zitten — klieren die vocht afscheiden:

1. Ogen (droge ogen)

• Door ontsteking van de traanklieren ontstaat droge, branderige, jeukende ogen.

• Kan leiden tot wazig zicht, lichtgevoeligheid en oogontstekingen.

2. Mond (droge mond)

• De speekselklieren (vooral bij de oren = glandula parotis) raken aangedaan.

• Dit leidt tot een droge mond, slikproblemen, heesheid, verhoogde kans op tandbederf en infecties.

3. Zwelling van speekselklieren (vooral parotis)

• Zwellingen bij de kaaklijn of onder de oren zijn kenmerkend.

• Deze kunnen pijnlijk of doof aanvoelen en wisselen in grootte.

4. Neurologische klachten in gezicht/oorstreek

• Door ontstekingen in en rond zenuwen kunnen doofheid, tintelingen of gevoelloosheid optreden in delen van het gezicht.

Symptomen van Sjögren

1. Droge, branderige ogen
2. Droge mond, slikproblemen, keelpijn
3. Minder speeksel & tranen
4. Tandbederf & mondinfecties
5. Gewrichtspijn, spierpijn
6. Ernstige vermoeidheid
7. Zwelling bij kaak/oor, gehoorverlies of drukgevoel
8. Neurologische klachten (tintelingen, doof gevoel, soms concentratieproblemen)
9. In ernstige gevallen: problemen met longen, nieren of zenuwen

Gaat Sjögren over?

Nee, Sjögren gaat niet vanzelf over. Bij Sjögren is er meestal sprake van chronische ontsteking. Medicatie zoals prednison en immunosuppressiva (zoals Cellcept) proberen dit te onderdrukken, maar het effect op deze specifieke zwelling kan soms onvoldoende of traagoptreden. Het weer (vochtigheid, drukveranderingen) kan ook extra invloed hebben op het gevoel van druk en zwelling in het gezicht. Het is een chronische aandoening, maar met goede behandeling kun je vaak wel:

1. De symptomen onderdrukken
2. Schade beperken
3. Kwaliteit van leven verbeteren

Behandelopties om de klachten te verlichten:

1. Kunsttranen en mondbevochtigers bij droogte
2. Immuunonderdrukkende medicijnen (zoals hydroxychloroquine, prednison, methotrexaat of Cellcept)
3. Preventieve mondzorg om schade te voorkomen
4. Rust en energiemanagement bij vermoeidheid

Is Sjögren erfelijk?

Niet direct erfelijk, maar er is wel een genetische gevoeligheid:

Als iemand in je familie een auto-immuunziekte heeft, is de kans iets groter dat je er ook één ontwikkelt (dat hoeft niet per se Sjögren te zijn).

Waarom is het belangrijk om alert te zijn?